Sakarya ve çevresi, eskiçaÄŸlardan bu yana Ä°znik, Ä°zmit, Bursa ve Ä°stanbul gibi büyük ÅŸehirlerin hinterlandında önemli bir bölgedir. Ä°stanbul’u Anadolu’ya baÄŸlayan ana yolun geçiÅŸ güzergâhında oluÅŸu, Sakarya Nehri’nin saÄŸladığı avantajlar, zirai alanların bolluÄŸu, zengin ormanlar ve su kaynakları yöreye, tarih boyunca büyük bir deÄŸer kazandırmıştır.
Roma ve Osmanlılar döneminde, iktisadi ve siyasi büyük projelerin parçası olan Sakarya esas büyümeyi imparatorluÄŸun son dönemleri ve Cumhuriyet döneminde yaÅŸamış, mütevazı bir yerleÅŸimden büyük bir kente dönüÅŸmüÅŸtür. Sakarya’daki büyüme, ekonomik kalkınmanın yanı sıra esas itibariyle aldığı göçlerle alakalıdır. Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun parçalanması üzerine Kafkasya’dan Kırım’a, Bosna’dan Yunanistan’a kadar kaybedilen topraklardaki müslüman nüfusun Anadolu’daki en önemli sığınaklarından biri Sakarya yöresi olmuÅŸtur. Göçmenlerle ÅŸehre taşınan geniÅŸ bir coÄŸrafyanın hafızası ve kültürel zenginlik, ÅŸehrin en önemli birikimi olmuÅŸ ve Sakarya, farklı kültürleri uyum ve barış içinde harmanlamış örnek bir ÅŸehir vasfını kazanmıştır. Bu sebeple Sakarya’nın tarihi yalnızca bir ÅŸehrin tarihi deÄŸil, aynı zamanda uzak veya yakın coÄŸrafyalardan ÅŸehre göç etmiÅŸ insanların, toplulukların, ÅŸehirlerin, kültürlerin ve inançların da tarihidir. Keza Sakarya’nın tarihi küçük bir ÅŸehrin tarihi deÄŸil, bu ÅŸehri insanıyla ve hafızasıyla besleyen büyük bir coÄŸrafyanın tarihidir.
Bütün bu özelliklerine raÄŸmen bölge; tarihî, dinî, edebî, siyasî, iktisadî ve sosyal yönleri ile ÅŸimdiye kadar yeterince araÅŸtırılmamış ve hakkında somut veriler ortaya konulmamıştır. Åžehrin kimliÄŸini tanımlamak, kent bilincini geliÅŸtirmek ve ÅŸehrin geleceÄŸiyle ilgili saÄŸlıklı bir vizyon oluÅŸturmak için Sakarya’nın tarihî ve kültürel birikimi üzerine çok yönlü çalışmaların ve geniÅŸ katılımlı toplantıların yapılması gerekmektedir. Sakarya BüyükÅŸehir Belediyesi ve Sakarya Üniversitesi baÅŸta olmak üzere, muhtelif kurumların yayımladıkları çalışmalar, akademik incelemeler, üniversitelerde yapılan tezler ve popüler nitelikteki araÅŸtırmalar Sakarya’nın tarihsel hafızası açısından önemli bir birikim hâsıl etmeye baÅŸlamıştır. Ancak bu çalışmalar, yeterli deÄŸildir; çok daha nitelikli ve geniÅŸ kapsamlı araÅŸtırmaların artarak devam etmesi elzemdir.
Bu baÄŸlamda Sakarya BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanlığı’nın ev sahipliÄŸinde ve Sakarya Üniversitesi Osmanlı AraÅŸtırmaları Merkezi’nin (OSAMER) akademik katkıları ile “Uluslararası GeçmiÅŸten Günümüze Sakarya Sempozyumu (Tarih-Kültür-Toplum)” tertip edilmesi gündeme gelmiÅŸtir. 23-25 Kasım 2017 tarihinde düzenlenen sempozyumda yurt içi ve yurt dışından katılan bilim insanlarınca antik dönemden günümüze kadar Sakarya ve çevresindeki geliÅŸmeler, Sakarya’da gündelik yaÅŸam; Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerindeki idari, siyasi ve iktisadî geliÅŸmeler, imar faaliyetleri, sanat ve mimari, edebiyat, folklor, göçler, toplumsal yapı ve deÄŸiÅŸim gibi konular hakkında çok sayıda tebliÄŸ sunulmuÅŸtur. Sempozyumda sunulan tebliÄŸler, editoryal kontrolden geçirilerek, yoÄŸun bir mesai ile iki ciltlik kitap haline getirildi. Bu kitabın, Sakarya’nın ihmal edilmiÅŸ tarihinin açığa çıkarılmasına, ÅŸehir kimliÄŸinin tarihsel birikime dayanarak inÅŸasına, ÅŸehrin tarihi ve kültürel dokusunun tespitine, her geçen gün yok olmaya yüz tutan deÄŸerlerin kayda geçirilmesine vesile olmasını ve bundan sonra yapılacak çalışmalara rehberlik etmesini umuyoruz.
